محدودیت‌ تازه برای کاربران اینترنت در ایران

به روز شده:  15:03 گرينويچ - دوشنبه 11 مارس 2013 - 21 اسفند 1391

گزارش ها از ایران حاکی است که مقامات این کشور در روزهای گذشته استفاده از وی پی ان یا شبکه های خصوصی مجازی را در بسیاری از مناطق کشور مسدود کرده اند.

وی پی ان ابزاری است که بسیاری از شهروندان ایرانی برای عبور از سد فیلترینگ مورد استفاده قرار می دهند.

در همین حال گزارش شده که دسترسی به بعضی از سایت ها، از جمله یاهو و گوگل مسدود شده است.

روز یکشنبه ۲۰ اسفند، رمضانعلی سبحانی فرد، رئیس کمیته ارتباطات و فناوری اطلاعات مجلس، در گفتگو با خبرگزارش مهر گفت که ظرف چند روز گذشته پورت های وی پی ان "غیرقانونی" در کشور مسدود شده و براساس اعلام قبلی مسئولان، از این پس تنها وی پی ان های "قانونی و ثبت نام شده" قابلیت استفاده خواهند داشت.

به گفته او، این احتمال وجود دارد که قطع ورودی وی پی ان ها مشکلات فنی در دسترسی کاربران به سایر سایتهای اینترنتی به همراه داشته است.

او از وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات ایران خواست که در این زمینه پاسخگو باشد و اطلاع رسانی لازم را برای بیش از ۳۵ میلیون کاربر اینترنت ارائه دهد.

کارشناسان فن آوری اطلاعات معتقدند دعوت مردم به استفاده از وی پی ان های ثبت شده به مسئولان امکان می دهد آسانتر بتوانند فعالیت های اینترنتی کاربران را رصد کنند.

شیوه مسدودسازی

وی پی ان چیست؟

وی پی ان (Virtual Private Network) یا شبکه خصوصی مجازی، همانطور که از نام آن پیداست، شبکه ای است خصوصی که امکان تبادل اطلاعات را از طریق اینترنت فراهم می سازد ولی در عین حال محل کاربر را در کشور دیگری نشان می دهد. در ایران از وی پی ان برای گذر از فیلترینگ اینترنتی استفاده می شود. گفته می شود وی پی ان هایی که مسئولان آنها را "غیرقانونی" می دانند، ماهانه بین دو تا پنج هزار تومان به کاربران اینترنتی اجاره داده می شوند.

کاربران اینترنت در ایران در روزهای گذشته پیام های بسیاری در این زمینه در شبکه های اجتماعی ارسال کرده اند. بعضی از آنان گفته اند که که پورت ها (درگاه های ویژه رد و بدل کردن اطلاعات در شبکه) باز است هر چند امکان دسترسی به وبسایت های مسدود شده وجود ندارد.آنان این احتمال را مطرح می کنند که شیوه به کار گرفته شده توسط دولت ایران، روش موسوم به " کلیکبازرسی ژرف بسته‌ها" (Deep packet inspection) باشد.

این در حالی است که بعضی از کاربران دیگر می گویند که تمام پورت ها بسته است. به گفته آنان دسترسی به نرم افزارهایی مانند اسکایپ و وایبر که برای برقراری تماس های صوتی تصویری استفاده می شود، نیز قطع شده است.

کارل کاتوریا، معاون شرکت کانادایی سایفون، ارائه دهنده خدمات و فن آوری فیلترشکن، می گوید که اظهار نظر دراین باره که دقیقا چه شیوه ای برای مسدودسازی وی پی ان ها به کار گرفته شده در این مرحله کاری دشوار است.

او می گوید: دلایل متعددی (برای باز بودن درگاه ها و در عین حال مسدود بودن سایت ها) وجود دارد و این موضوع لزوما به دلیل به کار گیری شیوه "بازرسی ژرف بسته ها" نیست؛ از جمله این دلایل تنظیمات اشتباه نرم افزار ها یا استفاده از نرم افزارهایی است که برای عبور از فیلترینگ قابل اتکا نیستند.

افزایش ترافیک فیلترشکن ها

قطع دسترسی به وی پی ان ها برای دسترسی به سایت های مسدود شده، سبب شده که کاربران بیشتری به استفاده از شیوه های دیگر عبور از فیلترینگ، از جمله سایت های فیلتر شکن، رو بیاورند.

به گفته کارل کاتوریا، در روزها شنبه و یکشنبه هفته جاری بیش از یک میلیون ارتباط از داخل ایران با سایت های فیلترشکن سایفون برقرار شده است. از جمله میزان مراجعه بهکلیکفیلترشکن آزمایشی سایفون برای دسترسی به سایت بی بی سی فارسی از ایران، شاهد ۶۵ درصد افزایش بوده است.

به گفته او گرچه دسترسی به وی پی ان ها در ایران راحت بوده است، ولی بعضی از آنها دارای پروتکل های شبکه پیچیده هستند که روی دسترسی به محتوا موثر است. کاتوریا می گوید که فیلترشکن هایی که استفاده از آنها راحت تر هم است، می توانند همان دسترسی را به محتوای اینترنتی مسدود شده ایجاد کنند.

اینترنت و سیاست

قطع دسترسی به ایمیل و سایر خدمات اینترنتی، که در حالت عادی مسدود نیستند، پیش از این هم در ایران نیز سابقه داشته است، از جمله در آستانه انتخابات مجلس در سال گذشته، بسیاری از این خدمات از دسترس کاربران اینترنتی خارج شد.

اوج مسدود سازی سایت ها پس از انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸ و در جریان اعتراضات فراگیر خیابانی به آن بود.

بعضی از ناظران سختگیری های ماه های اخیر بر مطبوعات و خبرنگاران و گسترش مسدود سازی سایت های اینترنتی را با انتخابات آتی ریاست جمهوری که قرار است در ماه خرداد برگزار شود مرتبط می دانند.

گفته می شود که قطع وی پی ان ها در ایران قبلا هم سابقه داشته، مثلا مهر ماه سال پیش وی پی ان ها برای چند روز قطع شده عده ای آن را در راستای طرح راه اندازی اینترنت ملی ارزیابی کردند.